Het begrip motivatie is nauw verbonden met het begrip consciëntieusheid. Consciëntieusheid is één van de vijf persoonlijkheidskenmerken van de Big Five Theorie. De Big Five theorie is een algemeen geaccepteerde persoonlijkheidstheorie waarin de volgende vijf persoonlijkheidskenmerken worden beschreven:
- Neuroticisme: emotionele stabiliteit tegenover emotionele instabiliteit
- Openheid: openstaan voor nieuwe ervaringen tegenover vast blijven houden aan het oude
- Extraversie: gericht op de buitenwereld tegenover naar binnen gericht
- Altruïsme: gericht op de ander tegenover gericht op eigen belang
- Consciëntieusheid: gericht op resultaat tegenover weinig resultaat gericht
Consciëntieusheid wordt omschreven als de mate waarin een persoon doelgericht en georganiseerd gedrag laat zien. Facetten van consciëntieusheid zijn doelmatigheid, ordelijkheid, betrouwbaarheid, ambitie, discipline en bedachtzaamheid. Consciëntieuze jongeren zijn vaak ambitieus en werken doelmatig, ordelijk en systematisch. Weinig consciëntieuze jongeren werken vaak op een meer nonchalante, rommelige en ontspannen manier en accepteren sneller dat dingen soms mislukken of dat doelen niet bereikbaar zijn. Zij stellen minder eisen aan zichzelf, beginnen eerder met uitstellen, zijn sneller ontmoedigd en geven eerder op. Uit verschillende onderzoeken blijkt dat consciëntieusheid een belangrijke voorspeller is van studieresultaat. In het onderzoek “zelfsturend leren met een puberbrein” werd gevonden dat 48% van de onderzochte leerlingen onder gemiddeld consciëntieus is. Meer informatie over dit onderzoek is te lezen in het artikel “zelfsturend leren met een puberbrein”.